Je beeldscherm kalibreren, dat klinkt ingewikkeld. Een beetje zoals een piano stemmen. Toch is het in de praktijk helemaal niet zo lastig om dit zelf te doen. Er zijn verschillende apparaten te koop die dit prima voor je regelen. Maar waarom zou je het eigenlijk doen? En hoe gaat het in zijn werk?
Beide vragen heb ik de afgelopen tijd regelmatig van lezers gehad. Dus wat doe je dan? Uitgebreid laten zien hoe dit proces in zijn werk gaat, en wat de toegevoegde waarde voor jou is. Soms is een onderwerp voor een blogpost verzinnen zooooo makkelijk. In deze review ga ik aan de slag met een handig stukje gereedschap voor het kalibreren van je monitor, de Spyder5. Deze sensor en de bijbehorende software is ontwikkeld door de firma Datacolor en zij hebben een proefexemplaar beschikbaar gesteld. Inmiddels gaat het bedrijf al zo’n 45 jaar mee, dus je hoeft er niet aan te twijfelen of ze wel genoeg ervaring hebben.
Waarom kalibreren?
Goede vraag. Gelukkig is er ook een heel goed antwoord beschikbaar. Het kalibreren van je beeldscherm heeft namelijk als voordeel dat de weergave van kleuren dichter bij de realiteit komt. Stel je bent fotograaf en hebt een prachtig portret geschoten van een model. Het beeld is geweldig scherp, de compositie is uitmuntend, maar heeft net iets teveel rood in de kleurbalans. Geen probleem natuurlijk, want dit trek je prima recht in je favoriete fotobewerkingssoftware. Maar wat als je beeldscherm veel te rood is ingesteld, en het beeld eigenlijk helemaal niet te rood is geschoten? Dan pas je de foto eigenlijk op de verkeerde basis aan, en stuur je hem straks misschien wel met veel te weinig warme tinten de deur uit. Om die reden is het dus verstandig om je beeldscherm te kalibreren.
Een andere factor die van belang is bij de weergave van je monitor is het omgevingslicht. Je kunt je voorstellen dat het beeld anders is als je altijd een lamp erboven aan hebt, dan bijvoorbeeld in een volledig donkere kamer. Ook dit is iets waar de Spyder rekening mee kan houden en zelfs dynamisch het profiel van je monitor op kan aanpassen.
DataColor Spyder5
Zoals ik net al schreef ga ik aan de slag met een Spyder5 van Datacolor. Dit apparaat is in staat om je beeldscherm te kalibreren en tegelijkertijd het omgevingslicht te meten. De sensor van de Spyder5 zit in de ronde behuizing en je plaatst hem direct op je scherm. Ik weet nog dat dit bij mijn oude Spyder2 een issue was, want de sensor zakte dan steeds naar beneden. Dit hebben ze gelukkig in deze variant in ieder geval opgelost.
Je klikt de behuizing van de Spyder open, en schuift hem over de kabel. Hiermee heb je direct een contragewicht wat je aan de achterkant van de monitor kunt laten hangen. Op die manier blijft de sensor op zijn plek en is de meting natuurlijk simpelweg beter. Wat er allemaal aan elektronica in de Spyder zit verklapt Datacolor niet.
De software voor de Spyder kun je gratis downloaden van de Datacolor website. Ze gebruiken een licentiemodel om te bepalen welke mogelijkheden je kunt gebruiken van de Spyder. Er is een Spyder5 Express, Pro en Elite uitvoering. Het maakt niet uit welke uitvoering je koopt. De Spyder zelf is namelijk volledig hetzelfde. Door middel van je licentiesleutel bepaalt de software welke mogelijkheden er beschikbaar zijn voor jou. Dit maakt het een ideaal product om eenvoudig mee te starten, en te upgraden wanneer je meer functionaliteit wenst.
Hoe gaat het in zijn werk?
Als eerste is het van belang om de Spyder software te installeren. Er is een versie voor Microsoft Windows en een voor Apple MacOS X. Je kunt de software downloaden via de website van Datacolor. In mijn geval installeer ik de Spyder5 op een Microsoft Surface laptop en kies dus voor de Windows variant.
Installatie van de Spyder5 software
Na het downloaden van de installatiesoftware kun je hem direct starten. Dit is voor Mac-gebruikers iets anders, maar over het algemeen ontloopt het elkaar niet zo veel.
Kies de gewenste taal voor de installatiewizard. Er is geen Nederlandse taal beschikbaar, maar de wizard is dermate eenvoudig dat je het ook niet echt mist.
Zorg dat je Spyder5 sensor niet aangesloten is op een USB-poort op dit moment. Je hebt hem later tijdens de installatie pas nodig voor het activeren van je software.
Kies het pad waar je de software wil installeren.
Zoals je kunt zien is de installatiewizard erg eenvoudig te doorlopen. Na de installatie van Spyder-software kunnen we aan de slag met het daadwerkelijk kalibreren van het beeldscherm.
Kalibreren met een enkele muisklik
Datacolor heeft haar software en het proces erachter sterk vereenvoudigt. Het starten en doorlopen van de wizard vergt niet meer dan een enkele muisklik. Een groot voordeel als je het mij vraagt, want hiermee is het toegankelijker voor een breed publiek. Dus, aan de slag met de kalibratie.
Op dit moment ga je eigenlijk de Spyder pas voor het eerst aansluiten. Kind kan de was doen, want je hoeft niet meer te dan simpelweg de USB-kabel aan te sluiten op je computer. Wanner hij eenmaal is verbonden dan gaat het kalibreren echt van start. De eerste kalibratie duurt ongeveer vijf minuten.
Tijdens dit proces zal je het beeldscherm regelmatig van kleur en helderheid zien veranderen. Zo geeft je monitor bijvoorbeeld de kleur rood weer. De Spyder meet de kleur van je beeldscherm en weet zo hoe groot de afwijking is. Vervolgens verander het rood in wat donkerder rood. 
Wanneer de Spyder klaar is met de betreffende kleur, dan springt hij vanzelf weer door naar de volgende. Net zolang totdat het proces is afgerond en de Spyder voldoende metingen heeft uitgevoerd.
Alle metingen worden geanalyseerd en op basis van de meetwaarden stelt de Spyder software een nieuw kleurenprofiel in. Je kunt tijdens de laatste stap van de kalibratie ook direct het resultaat zien. Door middel van een knop kun je het een ” voor/na” beeld zien.
In het geval van mijn nieuwe Surface laptop viel het verschil eigenlijk best mee. Mijn oudere IIyama monitor heeft beduidend een grotere afwijking en hier zie ik flink verschil voor en na de kalibratie. De originele kleurbalans bij de instelling “neutraal” in de monitor zelf, is niet bepaald neutraal. Het beeld is namelijk flink warm van tint. Na de kalibratie zie ik een veel fijner beeld en is er meer blauw toegevoegd. Dit maakt het geheel wat minder warm en veel meer in balans. Dit merk je dan ook als je de werkelijk kleuren van een object vergelijkt met de foto.
Als ik vervolgens kijk bij de instellingen voor kleurbeheer op mijn Surface laptop, dan zie ik dat de Spyder software keurig een extra kleurprofiel heeft opgesteld op basis van de aanpassingen uit de meting. Dit profiel wordt standaard geladen bij het starten van Windows 10 en zorgt ervoor dat je hier zelf eigenlijk niets meer aan hoeft te doen. De software geeft je wel, mits je dit instelt, periodiek een melding om opnieuw te kalibreren. Zo kun je ook niet vergeten om regelmatig te checken of alles nog klopt aan je kleurenprofiel.
Mocht je geen gebruik meer willen maken van de kleurprofielen van je Spyder, dan kun je ze eenvoudig verwijderen uit het lijstje. Je computer start dan op met het standaard kleurprofiel vanuit het besturingssysteem of van je monitor.
Upgrade naar Spyder5 Elite
Om een aantal extra opties van de Spyder5 te gebruiken moet je upgraden naar een hogere versie van de software. De Elite bundel richt zich niet echt op de hobbyist, maar meer op de professional. Zo zie je bijvoorbeeld dat je meer handmatige opties krijgt bij het kalibreren van je beeldscherm. Net iets meer controle over het eindresultaat. En dan bevind je jezelf op een heel ander vlak van kleurkalibratie. Om je een gevoel te geven bij deze functies heb ik de software aangepast naar Elite en laat ik je een aantal van deze functies zien.
Room Light en Grijsbalans
Bij het gebruik van de Elite software kun je gebruik maken van de mogelijkheid om ook een lichtmeting te doen van het omgevingslicht. Dit wordt vervolgens meegenomen in de metingen die hierna volgen. Een van de andere punten waarin de Elite versie verder gaat dan de Express, is de verbeterde grijsbalans. Je hoeft hiervoor zelf geen lastige instellingen te maken, maar enkel te kiezen uit de snelle variant, of de uitgebreide. Je krijgt deze instellingen door op Advanced Settings te klikken.
SpyderTune
Waar de Express versie na de kalibratie klaar is, kun je met de Elite nog een stapje dieper gaan met finetunen. De Witbalans, Gamma en helderheid kun onafhankelijk van elkaar nog aangepast worden. Hier zie je duidelijk dat het wel belangrijk is dat je goed begrijpt wat de impact is van het aanpassen van de instellingen. Dit maakt het wel weer meer geschikt voor de echte kleurfanaten en professionals. Je kunt bij deze versie ook zelf een foto inladen om zo het verschil van voor en na de kalibratie te bekijken. Als Elite gebruiker kan dit zelfs fullscreen.
Softproof
Ben je van plan om een foto af te drukken, of voor te leggen aan een klant? Om je hierbij snel en eenvoudig te kunnen ondersteunen heeft Datacolor een Softproof module toegevoegd aan de Elite software. Het geeft je de mogelijkheid om aan te geven waarop je een foto gaat bekijken, en alvast een voorproefje te krijgen van hoe dit eruit gaat zien. Ga je foto’s tonen op een iPad, dan kies je dit profiel en je foto om direct te zien of je er niet helemaal naast zit. Niet ieder apparaat (tablet of printer) geeft de kleuren op dezelfde manier weer. Ideaal om verassingen te voorkomen.
Curves
Naast de kalibratie krijg je ook een handig tooltje voor je curves te bekijken. Hier kun je zien wat het verschil is tussen het niet gekalibreerde profiel, en je uiteindelijke gekalibreerde profiel. Aanvullend daarop wordt er ook een ideale lijn toegevoegd als het doel. De rode lijn was het standaard profiel van het Surface beeldscherm en de groene lijn de uitslag na de kalibratie. Als je de blauwe lijn hierbij ziet, dan zie je duidelijk dat de kalibratie ervoor zorgt dat de helderheid beter aansluit bij de doellijn. Dit kun je ook apart voor de verschillende basiskleuren bekijken.
Moet ik nu een Spyder5 kopen?
Moeten is een groot woord. Maar je hebt wel erg veel profijt van de Spyder als je veel handelingen doet waarbij de kleurechtheid belangrijk is. Foto’s bewerken, of een video monteren is best lastig als de kleuren totaal niet overeenkomen met de werkelijkheid, simpelweg omdat je monitor je het verkeerde laat zien. In dit soort gevallen is het dan zeker de moeite waard om een Spyder5 aan te schaffen. Het voordeel is dat je voor dit soort toepassingen al voldoende hebt aan een Express versie. Even een snelle check op Google leert dat je dan voor €118 klaar bent. Voor die prijs heb je alles wat je nodig hebt om zelf je monitor te kalibreren.
Je kunt op ieder gewenst moment upgraden naar de Pro of Elite versie, want dit is niet meer dan een nieuw serienummer invoeren. Voor de overstap gelden andere tarieven, want je hebt immers de Spyder5 zelf al in bezit. Wat mij betreft een dikke aanrader en voor die prijs hoef je het zeker niet te laten.
